Άρθρο του Παναγιώτη Φ. Ντιντή Μουσικού, Κατόχου των πτυχίων ειδικού Αρμονίας &, Ενοργάνωσης Πνευστών Οργάνων – Διεύθυνσης Μπάντας,, Καθηγητού Μουσικής Δημοτικού Ωδείου Μουζακίου Καρδίτσας,, Μέλους της Δημοτικής Φιλαρμονικής Τρικάλων.
Η Σάλπιγγα (ή Σάλπιγξ) είναι χάλκινο πνευστό μουσικό όργανο που χρησιμοποιούταν από τα αρχαία χρόνια. Παλαιοτέρα οι σαλπιγκτές ήταν ένα από τα βασικά στελέχη σε ένα στρατόπεδο. Συντελούσε στην εύρυθμη λειτουργία αυτού αλλά και συντόνιζε τον στρατό στο πεδίο της μάχης με την μετάδοση ηχητικών σημάτων αντιμετώπισης του αντιπάλου.
Ο σαλπιγκτής ήταν αυτός που σήμαινε την έγερση, το σιωπητήριο, την αλλαγή φρουράς ακόμη και το συσσίτιο των στρατιωτών όπως και την εμφάνιση/αναχώρηση εχθρικών αεροπλάνων, το Αρχίσατε/Παύσατε πυρ, τον Συναγερμό, την Πυρκαγιά και πολλά άλλα.
Προσόντα – καθήκοντα σαλπιγκτών
Για να γίνει κάποιος σαλπιγκτής έπρεπε να έχει κάποια τυπικά προσόντα: άριστη κατάσταση υγείας, κυρίως το αναπνευστικό, σαρκώδη χείλη, μεγάλα ρουθούνια και δόντια κανονικά χωρίς να προεξέχουν και να λείπουν τα μπροστινά. Προτέρημα αποτελούσαν οι μουσικές γνώσεις του υποψήφιου σαλπιγκτή.
Τα ειδικά καθήκοντα ενός στρατιωτικού σαλπιγκτού ήταν η εκτέλεση σαλπισμάτων εσωτερικής υπηρεσίας, η εκτέλεση σαλπισμάτων ασκήσεων και εκστρατείας, η απόδοση τιμών στην Σημαία και σε τιμώμενα πρόσωπα και η απόδοση ρυθμικών εμβατηρίων.
Ανάλογα με το Όπλο που καταταγόταν ο σαλπιγκτής υπήρχαν διαφορές στα σαλπίσματα ακόμα και στην ίδια την σάλπιγγα ως μουσικό όργανο. Το Πεζικό, το Μηχανικό και οι Διαβιβάσεις χρησιμοποιούσαν σάλπιγγες με διαφορετική τονικότητα από αυτές του Πυροβολικού, του Ιππικού και των Τεθωρακισμένων.
Το να είναι κανείς σαλπιγκτής δεν ήταν τόσο απλό. Χρειάζονται ώρες μελέτης για την σωστή τοποθέτηση των χειλιών στο περιστόμιο του οργάνου όπως και καλή μνήμη για την απομνημόνευση των σαλπισμάτων καθώς κατά την ώρα της εκτέλεσης τους ο σαλπιγκτής δεν διαβάσει τις νότες σε πεντάγραμμο.
Πρόγραμμα εκπαίδευσης
Οι Σαλπιγκτές ακολουθούσαν πρόγραμμα εκπαιδεύσεως τριάντα (30) ωρών εβδομαδιαίως έως ότου κριθούν ικανοί γνώστες του οργάνου και των σαλπισμάτων.
Τα μαθήματα γινόντουσαν σε Μονάδες όπου υπήρχε Στρατιωτική Μουσική και από συγκεκριμένους άριστους τρομπετίστες και κορνετίστες με τον βαθμό του Ανθυπασπιστή ή από κάποιον Υπαξιωματικό που όριζε ο Διοικητής της αντίστοιχης στρ. μουσικής.
Ο εκπαιδευτής είχε δικαίωμα να δώσει Φύλλο Πορείας σε υποψήφιο σαλπιγκτή ανεπίδεκτο μαθήσεως για να επιστρέψει στην Μονάδα του. Μετά το πέρας της εκπαίδευσης οι υποψήφιοι σαλπιγκτές εξετάζονταν από τον Διοικητή της Στρ. Μουσικής και βαθμολογούνταν με τους κάτωθι βαθμούς: «ΑΡΙΣΤΑ», «ΛΙΑΝ ΚΑΛΩΣ», «ΚΑΛΩΣ», «ΣΧΕΔΟΝ ΚΑΛΩΣ», «ΜΕΤΡΙΩΣ».
Πέρα από το ότι οι σαλπιγκτές έπρεπε να μάθουν τον άριστο χειρισμό της σάλπιγγας και όλων των σαλπισμάτων και ρυθμικών εμβατηρίων, ήταν υποχρεωτικό να τηρούν και κάποιες συγκεκριμένες στάσεις κατά την προσοχή, την ανάπαυση και άλλες θέσεις.
Για παράδειγμα ο σαλπιγκτής κατά την στάση της προσοχής κρατά κατακόρυφα την σάλπιγγα με το δεξί του χέρι με την χοάνη (καμπάνα σάλπιγγας) να κοιτά προς τα επάνω και τον δείκτη τεταμένο κατά μήκος του σωλήνα και εφαπτόμενο στην βάση του περιστομίου, ο αντίχειρας είναι κεκαμμένος επί του σωλήνα. Το λεπτό τμήμα του ηχητικού σωλήνα, το παράλληλο της κυρίως χοάνης, βρίσκεται σε ίση απόσταση από τον βραχίονα και τον κορμό.
Οι σαλπιγκτές του Ιππικού πέραν όλων αυτών έπρεπε να παιανίζουν έφιπποι και να τηρούν και εκεί κάποιες συγκεκριμένες στάσεις γεγονός που αύξανε τον βαθμό δυσκολίας στην εκτέλεση.
Σαλπίσματα Πεζικού – Μηχανικού – Διαβιβάσεων
Τα σαλπίσματα Πεζικού – Μηχανικού – Διαβιβάσεων είναι σαράντα τέσσερα (44) και τα ρυθμικά εμβατήρια δώδεκα (12).
Σαλπίσματα Εσωτερικής Υπηρεσίας
- Εγερτήριον
- Προετοιμασία
- Προσκλητήριον
- Επίσκεψις ιατρού
- Πρόσκλησις Αξιωματικών
- Πρόσκλησις Υπαξιωματικών
- Πρόσκλησις Επιλοχιών
- Πρόσκλησις Λοχιών υπηρεσίας
- Πρόσκλησις Δεκανέων της υπηρεσίας
- Πρόσκλησις Σιτιστών
- Πρόσκλησις Σισσιτιαρχών
- Πρόσκλησις Σαλπιγκτών – Τυμπανιστών
- Αναφορά Συντάγματος
- Διανομή Άρτου
- Συσσίτιον
- Αλλαγή Φρουράς
- Πρόσκλησις τιμωρημένων
- Αντιγραφή Διαταγής
- Πρόσκλησις Μουσικών
- Εκκλησία
- Ανακλητικόν
- Σιωπητήριον
Σαλπίσματα Ασκήσεων και Εκστρατείας
- Θεωρία (Θρησκευτικαί Διδασκαλίαι)
- Συγκέντρωσις (σύνταξις)
- Γυμνάσια (Πρακτικαί ασκήσεις)
- Προσοχή
- Ημίπαυσις
- Έναρξις Ασκήσεως (ή εκτελέσεως)
- Προχωρείτε
- Αλτ
- Εγέρθητε
- Πρηνηδόν
- Έφοδος
- Τροχάδην
- Αρχίσατε Πυρ
- Παύσατε Πυρ
- Προστασία από ασφυξιογόνα
- Διάλυσις (ή πέρας ασκήσεων)
- Επιβίβασις (ή φορτώσατε)
- Αποβίβασις (ή εκφορτώσατε)
- Εμφάνησις εχθρικού αεροπλάνου
- Αναχώρησις εχθρικού αεροπλάνου
- Συναγερμός
- Πυρκαϊά
Σαλπίσματα Πυροβολικού – Ιππικού – Τεθωρακισμένων
Τα σαλπίσματα του Πυροβολικού – Ιππικού – Τεθωρακισμένων είναι σαράντα τέσσερα (44), τα ρυθμικά εμβατήρια δέκα τέσσερα (14) και τα σαλπίσματα μόνο για Ιππικό και Τεθωρακισμένα πέντε (5).
Σαλπίσματα Εσωτερικής Υπηρεσίας
- Εγερτήριον
- Ανακλητικόν
- Προσκλητήριον
- Πρόσκλησις Αξιωματικών
- Πρόσκλησις Υπαξιωματικών
- Πρόσκλησις Επιλοχιών
- Πρόσκλησις Λοχιών υπηρεσίας
- Πρόσκλησις Σιτιστών
- Πρόσκλησις Δεκανέων της υπηρεσίας
- Πρόσκλησις Συσσιτιαρχών
- Πρόσκλησις Σαλπιγκτών
- Πρωινόν ρόφημα
- Επίσκεψις ιατρού
- Διανομή Άρτου
- Συσσίτιον
- Αναφορά Μονάδος
- Αλλαγή φρουράς
- Αντιγραφή Διαταγής
- Περιποίησις κτηνών (Σταύλος)
- Παύσις περιποιήσεως κτηνών
- Πότισις κτηνών
- Πρόσκλησις τιμωρημένων
- Σιωπητήριον
- Εκκλησία
- Προετοιμασία
Σαλπίσματα Ασκήσεως και Εκστρατείας
- Θεωρία (Θρησκευτικαί διδασκαλίαι)
- Ημίπαυσις
- Γυμνάσια (Έναρξις ασκήσεων)
- Διάλυσις (ή πέρας ασκήσεων)
- Προσοχή
- Αλτ
- Αρχίσατε Πυρ
- Παύσατε Πυρ
- Επί των Ίππων
- Εις την γην
- Προχωρείτε
- Παρέλασις βάδην
- Παρέλασις εν τροχασμώ
- Καλπασμός
- Βάδην
- Τροχάδην
- Εκτέλεσις (έναρξις – Μάρς)
- Συναγερμός
- Πυρκαϊά
Ρυθμικά Εμβατήρια
- Απλά (Μονόφωνα) τέσσερα (4)
- Δίφωνα τέσσερα (4)
- Τρίφωνα δύο (2)
- Τετράφωνα (4)
Σαλπίσματα μόνο για το Ιππικό και τα Τεθωρακισμένα
- Έλξατε Σπάθην
- Αποθέσατε Σπάθην
- Εις παράταξιν
- Σύστασις
- Επέλασις
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον άκουσμα των προαναφερθέντων σαλπισμάτων μπορεί κανείς να επισκεφτεί τον σχετικό σύνδεσμο της ιστοσελίδας του Γενικού Επιτελείου Στρατού : army.gr / Πολυμέσα / Σαλπίσματα
Φωτογραφία άρθρου: Ο σαλπιγκτής του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων Κ.Νταβέλης στη Μικρά Ασία. Φέρει αραβίδα Μάνλιχερ. [Μυλωνάς Ι., Οι εύζωνοι, Αθήνα 1997, σελίδα 97].
«Σε έναν πόλεμο πιάσανε αιχμάλωτο και έναν σαλπιγκτή. Η δουλειά του ήταν να δίνει με τη σάλπιγγα το σήμα στη στρατιά για προέλαση, υποχώρηση, επίθεση και λοιπά. Ο σαλπιγκτής είπε “μη με σκοτώσετε, θα είναι άδικο. Γιατί εγώ δεν σκότωσα κανέναν, και δεν έχω καν όπλο. Το μόνο που έχω είναι αυτό το μπρούντζινο πράγμα (η σάλπιγγα). Τότε του είπαν: “είναι και παρα είναι δίκαιο να σε σκοτώσουμε! Γιατί, ενώ εσύ ο ίδιος δεν πολεμάς, ξεσηκώνεις τους άλλους για μάχη!”.»
Μύθος Αισώπου
Ο Σαλπιγκτής
(ποίημα του Γεωργίου Αθανασιάδη – Νόβα, 1893-1987)
Στερνός απ’ όλους δούπησε κι ο Σαλπιγκτής στο χώμα.
Της σάλπιγγάς του ο αντίλαλος δεν είχε σβήσει ακόμα.
Της Μικρασίας ξετρέχοντας τα πλάτη πέρα ως πέρα
πότε αντηχούσε σα λυγμός και πότε σα φοβέρα.
Άθαφτος λιώνει ο Σαλπιγκτής μεσ’ στις βροχές.
Παρέκει η σκουριασμένη σάλπιγγα πιστά του παραστέκει.
Με του χιονιού το σάβανο τους σκέπασε ο χειμώνας
κι ήταν βαρύς σαν κόλαση, μεγάλος σαν αιώνας.
Μα τι κι αν ήρθε η άνοιξη; Μέσα στο νέο χορτάρι
δε φαίνεται ούτε σάλπιγγα, ούτε σκεβρό κουφάρι.
Μόνο από νύχτα σε νυχτιά βγαίνει το φάντασμά του
και ψάχνει στα χαμόκλαδα να βρει τη σάλπιγγά του…
Μην αποκάμεις, Σαλπιγκτή, και μη λιγοπιστήσεις!
Χιλιάδες νύχτες θα διαβούν, νύχτες σιγής και φρίκης.
Μα θάρθει, θάρθει ένα πρωί που εσύ θα τούς χτυπήσεις
με την παλιά σου σάλπιγγα τους νέους σκοπούς της Νίκης!
Πηγή: trikalanews.gr
