Γράφει ο Στέλιος Φενέκος, Υποναύαρχος ΠΝ ε.α.
Μερικά χρόνια πριν (2018-2019) είχα δημοσιεύσει άρθρα, με τα οποία ως απάντηση στο “Casus Belli” (αφορμή για πόλεμο) είχα προτείνει να αντιπαρατάξουμε τα εξής:
1) Το Casus Foederis (αφορμή για συμμαχίες)
2) Εκτεταμένη αποτροπή: Να επιδιώξουμε να ενασκήσουμε την στρατηγική της εκτεταμένης αποτροπής (μέσω των συμμαχιών και των εναλλακτικών πεδίων πίεσης)
3) Να μην διστάζουμε να επισημάνουμε τον κίνδυνο της επιθετικότητας και της ριζοσπαστικοποίησης της Τουρκικής Πολιτικής στην διεθνή κοινότητα (με στοιχεία που ο ίδιος ο Ερντογάν και οι Τούρκοι κυβερνητικοί μας παρέχουν καθημερινά): «WE KNOW WHAT WE ARE, BUT KNOW NOT WHAT WE MAY BE» (Ξέρουμε τι είμαστε, αλλά δεν ξέρουμε τι θα μπορούσαμε να είμαστε – Οφηλία στον Άμλετ)
Οφείλω να ομολογήσω ότι εν πολλοίς υιοθετήθηκαν αυτές οι στρατηγικές με αρκετή επιτυχία. Όμως υπάρχουν ορισμένα ζητήματα που πρέπει να προσεχθούν στην στρατηγική αντιπαράθεση:
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΤΙΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ
Ήταν και είναι δεδομένο ότι η Τουρκία θα προσπαθήσει να αντιδράσει σε αυτές τις συμμαχίες. Και ότι θα επιδιώξει να χρησιμοποιήσει το γεωπολιτικό της βάρος, χαρακτήρα και μέγεθος οικονομίας, για να δημιουργήσει τις κατάλληλες αντίρροπες σχέσεις προς τις δικές μας στρατηγικές επιδιώξεις. Και σε κάποιο βαθμό θα τα καταφέρει.
Γι’ αυτό πάντα επισημαίνω την ανάγκη επιτάχυνσης των ενεργειών μας για ωρίμανση των συμμαχιών όχι μόνο μέσω τον οπλικών συστημάτων που αγοράζουμε αλλά μέσω των προβλέψεων των συμφωνιών που έχουμε υπογράψει για συνεργασία στα κοινά ζητήματα ασφαλείας, για την ολοκλήρωση των ευκολιών, για την μεταφορά τεχνολογίας και τις ευκαιρίες συμπαραγωγής, για επενδύσεις στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας, για δημιουργία κοινών επιτροπών προώθησης των θεμάτων και για τις ερευνητικές ομάδες εξέτασης κοινών θεμάτων γεωπολιτικής, άμυνας και ασφάλειας.
Μόνο έτσι θα δημιουργηθεί αυτό που ονομάζω “πλέγμα ασφαλείας”, το οποίο σε συνδυασμό με τις πολιτικές μας στο ΝΑΤΟ και την αξιοποίηση των προβλέψεων της ΚΠΑΑ της ΕΕ μπορεί να ενισχυθεί σημαντικά. Οι διεθνείς Οργανισμοί και οι συμμαχίες μας είναι εργαλεία της εξωτερικής μας πολιτικής για την Άμυνα και την Ασφάλεια.
ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΟΠΛΙΚΩΝ ΥΠΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
Η Ελλάδα ως επί το πλείστον είναι καταναλωτής στα ζητήματα άμυνας και ασφάλειας, αφού τα οπλικά συστήματα τα εισάγει. Και όπως δραματικά αντιληφθήκαμε στο πρόσφατο παρελθόν η οικονομία της χώρας μας κατέρρευσε και από την διαφθορά στην προμήθεια και την άλογη σπατάλη για οπλικά συστήματα.
Η καλύτερη επιλογή για την χώρα θα ήταν να μειώσει αφενός το κόστος με συμπαραγωγές για τις δικές μας ανάγκες και αφετέρου να δημιουργήσουμε δική μας παραγωγική εξαγωγική δυνατότητα υποσυστημάτων, ώστε να μειώσουμε το έλλειμμα της συνολικής δαπάνης για την άμυνα και ασφάλεια. Οι συμφωνίες που έχουμε ήδη υπογράψει ανοίγουν ένα παράθυρο ευκαιρίας και μπορούμε να ανοίξουμε και άλλα με συναφείς συνεργασίες/συμμαχίες.
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ
Ακούω καθημερινά να αναπαράγεται η έννοια της αποτροπής ως η Λυδία λίθος σε κάθε επιθετική προσπάθεια της Τουρκίας. Όμως: Εάν πραγματικά ίσχυε ως στρατηγική επιλογή και ήταν αξιόπιστη, απλά η Τουρκία δεν θα έκανε υπερπτήσεις, ούτε θα έκανε επιθετικές ενέργειες οιασδήποτε μορφής.
Κάποιοι μάλιστα καθηγητές αλλά και στρατιωτικοί ισχυρίζονται ότι εάν υπήρχε προς την Τουρκία η απειλή ότι εάν παραβιάσει την κυριαρχία μας (κάποιοι επιθετικότεροι λένε το ίδιο ακόμη και για τις παραβιάσεις στα κυριαρχικά μας δικαιώματα) δεν θα μείνουμε σε ένα απλό επεισόδιο, αλλά ότι θα πηγαίναμε σε πόλεμο.
Τελείως εσφαλμένη αντίληψη, γιατί εμπλέκουν τακτικά/επιχειρησιακά ζητήματα με στρατηγικά. Η έννοια της αποτροπής είναι στρατηγική και περιλαμβάνει πολλές επί μέρους συνιστώσες (αμυντικές, διπλωματικές, συμφωνιών/συμμαχιών/εκτεταμένης αποτροπής, ηθικές, κοινωνικές, οικονομικές, κλπ).
Η διαχείριση μίας κρίσης σε περιορισμένο γεωγραφικό χώρο, για περιορισμένο σκοπό και με καθόλου ή ελάχιστες στρατιωτικές λίγες δυνάμεις, ενώ εμπίπτει στην ευρύτερη έννοια της αποτροπής (που σημαίνει ότι η αποτροπή μας δεν λειτούργησε ώστε να είναι στρατηγικά επαρκής-δριμεία-αξιόπιστη-κατάλληλη-σαφής), πλην όμως η διαχείρισή της γίνεται με καθαρά πολιτικούς τρόπους ευρύτερα (εδώ μπορεί να λειτουργήσει η εκτεταμένη αποτροπή) και με επιχειρησιακούς και μόνο στο πεδίο. Και έτσι πρέπει να το διαχειριστούμε, με δεδομένο ότι ο γενικευμένος πόλεμος είναι η τελευταία επιλογή μας.
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΧΡΟΝΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ (time inconsistency problem)
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των συμμαχιών / συμφωνιών είναι ότι θα λειτουργήσουν συνήθως μετά την εκδήλωση της επιθετικής ενέργειας από την Τουρκία. Εκεί βασίζεται και η ρήση ότι θα αντιμετωπίσουμε τους Τούρκους μόνοι μας σε περίπτωση πολέμου.
Είναι το γνωστό time incosistency problem (Ally may not come through when deterrence fails and casus foederis arises). Όταν επικαλούμαστε την εκτεταμένη αποτροπή, θα πρέπει να γνωρίσουμε ότι αυτό συνήθως γίνεται αρχικά στο πεδίο των δηλώσεων και διπλωματικών παρεμβάσεων, αλλά στο πεδίο δράσης θα είναι πάντα καθυστερημένη.
Γι’ αυτό η εκτεταμένη αποτροπή θα πρέπει να συνδυάζεται με την επιχειρησιακή ικανότητα περιορισμένου σκοπού για την προστασία του θιγόμενου συγκεκριμένου εθνικού συμφέροντος και την επικράτηση στο περιορισμένο πεδίο της συγκεκριμένης σύγκρουσης σε χρόνο και τόπο.
Και εδώ υπεισέρχεται η παρακάτω επιχειρησιακή αντίληψη/ικανότητα του Overwatching, ως θεμελιώδης για την επιτυχία της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης (στρατηγική της εκτεταμένης αποτροπής), όπως αναλύθηκε προηγουμένως.
OVERWATCH
Στην περίπτωση αυτή συνεπώς αναγκαστικά θα αξιοποιήσουμε την σύγχρονη επιχειρησιακή αντίληψη του overwatching.
Overwatch είναι η κατάσταση μιας μικρής ναυτικής μονάδας ή και στρατιωτικής δύναμης που υποστηρίζει μια άλλη μονάδα στο πεδίο (μπορεί να είναι και της ακτοφυλακής για ευελιξία στην διαχείριση της κρίσης) όταν αυτή εκτελεί τακτικές ελέγχου περιοχής, ακόμη και πυρός και κίνησης.
Η ναυτική αυτή δύναμη επίβλεψης ή υποστήριξης έχει πάρει μια πλεονεκτική θέση (φανερή είτε αφανή) όπου μπορεί να παρατηρήσει το δυνητικό ευρύτερο πεδίο της εμπλοκής και ιδιαίτερα τις πιθανές εχθρικές θέσεις. Αυτό της επιτρέπει να παρέχει αποτελεσματική κάλυψη πυρός για την υποστήριξη της μονάδας που επιχειρεί προωθημένη στο πεδίο, αλλά και για την προώθηση περισσότερων φιλικών μονάδων. Και όπως είμαι σε θέση να γνωρίζω το Π.Ν., με τον συγκεκριμένο Αρχηγό Στόλου έχει την κατάλληλη επιχειρησιακη αντίληψη και ικανότητα για την επιτυχημένη εφαρμογή του Overwatching.
Είναι συνεπώς κατάλληλη ευκαιρία να εκσυγχρονισθεί και η στρατηγική και επιχειρησιακή αντίληψη πολλών καθηγητών και απόστρατων, ώστε να μην γίνεται καταχρηστική χρήση του όρου “αποτροπή” (με την απειλή ολοκληρωτικού πολέμου) και να μην συγχέονται πολιτικές με στρατηγικά δόγματα και επιχειρησιακές τακτικές, στην βέλτιστη διαχείριση των αναμενόμενων προκλήσεων από την Τουρκία.
Περισσότερα άρθρα από το Στέλιο Φενέκο:
