Μια απόκτηση πυρηνικών όπλων από την Τουρκία αναμένεται να μεταβάλλει τις υφιστάμενες γεωπολιτικές ισορροπίες και στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, που αποτελεί επίκεντρο των νεοοθωμανικών φιλοδοξιών του Ταγίπ Ερντογάν.
Γράφει ο Γιώργος Πρωτόπαπας*
Τουρκία και Πακιστάν βρίσκονται σε προχωρημένες διαπραγματεύσεις για συνεργασία πυρηνικής πυραυλικής τεχνολογίας. Η συμμαχία Άγκυρας-Ισλαμαμπάντ, επηρεάζει και τον αντιτουρκικό άξονα Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ-Αιγύπτου στην ανατολική Μεσόγειο.
Η Τουρκία διαθέτει προδιαγραφές για ανάπτυξη πυρηνικής στρατιωτικής τεχνολογίας, καθώς διαθέτει αποθέματα ουρανίου και τους αντιδραστήρες TR-1 και TR-2 που ελέγχονται από την Τουρκική Αρχή Ατομικής Ενεργείας. Η μεγαλύτερη πρόκληση για την υλοποίηση των τουρκικών πυρηνικών φιλοδοξιών, εδώ εμπλέκεται στο Πακιστάν, είναι η απόκτηση του καυσίμου που απαιτείται για τα πυρηνικά όπλα.
Ένα πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς μπορεί να μετατραπεί με την κατάλληλη τεχνογνωσία, σε μυστικό πρόγραμμα ανάπτυξης πυρηνικού οπλοστασίου. Η κυβέρνηση της Άγκυρας έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον εδώ και δεκαετίες για τεχνολογικές ικανότητες με στόχο την ανάμειξη ουρανίου με πλουτώνιο, ώστε να αναπτύξει πυρηνικά όπλα.
Οι εξελίξεις των στενών τούρκο-πακιστανικών σχέσεων, παρουσιάζουν ενδείξεις ότι το Πακιστάν βοηθάει την Τουρκία να αποκτήσει πυρηνικούς πυραύλους. Οι συνομιλίες ανώτατων στρατιωτικών αξιωματούχων των δυο πλευρών, έχουν πυκνώσει το τελευταίο διάστημα. Δημοσιεύματα αναφέρουν ότι στις 22-23 Δεκεμβρίου 2020 πραγματοποιήθηκε ο 15ος Στρατιωτικός Διάλογος Ανώτατου Επιπέδου Τουρκίας-Πακιστάν, το ανώτατο θεσμικό όργανο μεταξύ των δύο χωρών για την αμυντική συνεργασία.
Επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας ήταν ο αναπληρωτής αρχηγός του τουρκικού στρατού Σελτσούκ Μπαϊρακτάρογλου, ενώ της πακιστανικής ο υπουργός Άμυνας του Πακιστάν Μιάν Μουχάμμαντ Χιλάλ Χουσεΐν. Τουρκικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι μεταξύ άλλων δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία της αμυντικής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων και των συμπαραγωγών. Επιπλέον, Πακιστανοί ανώτατοι στρατιωτικοί συναντήθηκαν και με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας Χουλουσί Ακάρ και τον αρχηγό του τουρκικού στρατού Γιασάρ Γκιουλέρ.
Πυρηνικά και ανατολική Μεσόγειο
Η μεταφορά πυρηνικής τεχνολογίας από το Πακιστάν στην Τουρκία ανησυχεί και το Ισραήλ, που δεν επιθυμεί εκτός από το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, να έχει να αντιμετωπίσει και ένα τουρκικό. Επισημαίνεται, ότι ο Ερντογάν επιχειρεί την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ, διορίζοντας νέο πρέσβη και προσφέροντας κίνητρα στο Τελ-Αβιβ για αναγνωρίσει το παράνομο τούρκο-λιβυκό μνημόνιο.
Όμως, ανάπτυξη πυρηνικών όπλων από χώρες που βρίσκονται στην περιφέρειά του, αποτελεί κόκκινη γραμμή για το Ισραήλ, που θα αντιδράσει και στην περίπτωση της Τουρκίας. Ο 16ος Στρατιωτικός Διάλογος Ανώτατου Επιπέδου Τουρκίας-Πακιστάν έχει προγραμματιστεί για το 2021 και αναμένεται να περιλαμβάνει και την μεταφορά πυρηνικής πυραυλικής τεχνολογίας για παραγωγή φυγοκεντρητών από την Τουρκία.
Μια απόκτηση πυρηνικής οπλικής τεχνολογίας από την Τουρκία αναμένεται να επηρεάσει και την ισορροπία δυνάμεων με την Ελλάδα. Η αμυντική σχέση Τουρκίας-Πακιστάν βρίσκει πεδίο εφαρμογής και στο Αιγαίο. Το 2019 διεξάχθηκε τουρκική ναυτική άσκηση με τη συμμετοχή πακιστανικής φρεγάτας, σε περιοχή εντός της ελληνικής ΑΟΖ και γύρω από το Καστελλόριζο.
Τι κάνει η Ελλάδα
Οι δύο χώρες συνεργάζονται από το 2018 έχοντας πραγματοποιήσει κοινές ναυτικές ασκήσεις σε Ινδικό Ωκεανό και ανατολική Μεσόγειο. Η πρώτη πραγματοποιήθηκε στον Ινδικό Ωκεανό στα ανοικτά του Πακιστάν τον Απρίλιο του 2018. Η δεύτερη στην Ανατολική Μεσόγειο τον Οκτωβρίου 2018 και έχει πλέον συστηματοποιηθεί.
Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να επιδιώξει μια περαιτέρω ενίσχυση των σχέσεων της με την Ινδία, που αποτελεί ιστορικό εχθρό του Πακιστάν, στο πλαίσιο των συμμαχιών με Ισραήλ, Αίγυπτο και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τα ινδικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, επικρίνουν την πυρηνική τεχνολογική συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Πακιστάν.
Οι ελληνό-ινδικές σχέσεις έχουν κοινά στρατηγικά συμφέροντα στην ανατολική Μεσόγειο καθώς το Νέο Δελχί ανησυχεί για την αυξανόμενη κινεζική επιρροή μέσω των επενδύσεων στην πρωτοβουλία για την πρωτοβουλία του “Δρόμου του Μεταξιού”. Επιπλέον, η ινδική κυβέρνηση ανησυχεί και για μια “μαύρη αγορά” πυρηνικών μεταξύ Τουρκίας και Πακιστάν με μεταφορά πυρηνικών σε άλλες χώρες. Τη δεκαετία του 2000, η Τουρκία, σύμφωνα με δημοσιεύματα λειτούργησε ως κόμβος για μαύρη αγορα του πακιστανού πυρηνικού επιστήμονα Αμπντούλ Καντίρ Χαν πούλησε σε χώρες τεχνολογία για φυγοκεντρητές.
*Ο Γιώργος Πρωτόπαπας είναι δημοσιογράφος, διεθνολόγος και στρατηγικός Αναλυτής. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκών Σπουδών από το πανεπιστήμια Kent και πτυχίου από το Hertfordshire. Εργάστηκε ως Foreign Desk Editor στην εφημερίδα “Επενδυτής” από το 2000 έως το 2014. Είναι Sr. Data Analyst στη Palo Services και Member of Advisory Board, στο περιοδικό Modern Diplomacy. Έχει συμμετάσχει ως ομιλητής σε διεθνή συνέδρια για γεωπολιτική και ασφάλεια [Key Speaker NATO AWR (Βελιγράδι), Kiel University (Κίελο), Russian Ministry of Foreign Affairs (Βιέννη, Παρίσι), Institute for Corporate Security Studies – US Naval Postgraduate School (Μάριμπορ), Τμήμα Τουρκικών Σπουδών, ΕΚΠΑ]. Έχει δημοσιεύσει επιστημονικά κείμενα (συμπεριλαμβανομένου The Combined Threat of Terrorism and Organized Crime for and in South East Europ, ΝΑΤΟ Series Vol. 39, 2015).
