Γράφει ο Γιώργος Μενεσιάν, Διεθνολόγος, Ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) για θέματα Μ. Ανατολής, Ευρασίας
Μήπως μπαίνουμε στην φάση του τερματισμού του «ψυχρού πολέμου» μεταξύ Τουρκίας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων; Γιατί τα ΗΑΕ θα επαναπροσεγγίσουν την Τουρκία (αν τελικώς το κάνουν);
- Μήπως γιατί ο ρόλος της Τουρκίας αναβαθμίζεται με όσα συμβαίνουν στο Αφγανιστάν;
- Μήπως γιατί η Τουρκία δεν κάνει όσα έκανε και στον βαθμό που τα έκανε με την (σχεδόν ανύπαρκτη πλέον) Μουσουλμανική Αδελφότητα;
- Μήπως επειδή τα Εμιράτα έχουν να κερδίσουν από τις εμπορικές και οικονομικές επαφές με την Τουρκία (έπειτα από δύο δύσκολα για τον τουρισμό και την οικονομία χρόνια);
- Ή μήπως επειδή οι Εμιρατιανοί βλέπουν τον Ερντογάν να συνομιλεί με την Ιταλία, την Σαουδική Αραβία, τις ΗΠΑ και την Αίγυπτο και αποφασίζουν να κάνουν και αυτοί το ίδιο;
Υπάρχουν ζητήματα στα οποία υπάρχει σύγκλιση μεταξύ των δύο πλευρών; Δεν θα το έλεγα. Εξαίρεση αποτελεί, ίσως, η περίπτωση της Αιθιοπίας όπου τόσο η Άγκυρα όσο και το Άμπου Ντάμπι στηρίζουν την κυβέρνηση έναντι των ανταρτών στο Τιγκράι.
Το τέλος της έμμεσης σύγκρουσης Τουρκίας και ΗΑΕ σηματοδοτεί το τέλος μιας περιόδου για την ευρύτερη Μέση Ανατολή (ΜΕΝΑ). Το τέλος της μετά την «Αραβική Άνοιξη» εποχής που διήρκησε σχεδόν μια δεκαετία. Το τέλος των επαναστάσεων, των έντονων περιφερειακών ανταγωνισμών και, κυρίως, το τέλος του πολιτικού Ισλάμ στον αραβικό κόσμο (τα γεγονότα της Τυνησίας το αποδεικνύουν αυτό).
Τι μπορεί να σταματήσει την μετάβαση σε μια νέα εποχή για την ευρύτερη Μέση Ανατολή (ΜΕΝΑ); Μια ενδεχόμενη αποτυχία των διαδικασιών επιστροφής της κανονικότητας στην Λιβύη ή μια ευθεία επίθεση της Τουρκίας στο περιφερειακό υποσύστημα που δημιούργησαν οι Συμφωνίες του Αβραάμ. Φυσικά πάντα παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο της επαναφοράς της σύγκρουσης Ιράν – Σαουδικής Αραβίας (αν και αυτή δεν αφορά τόσο στην σχέση Τουρκίας – ΗΑΕ) η οποία βρίσκεται αυτή την στιγμή στον πάγο και αυτό το απέδειξε η Σύνοδος της Βαγδάτης.
Το πρώτο σενάριο είναι πιο πιθανό από τα άλλα δύο. Σε δυόμισι, περίπου, μήνες θα διεξαχθούν προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στην Λιβύη. Η χώρα ωστόσο παραμένει de facto διχοτομημένη τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά. Πολιτικά έχουμε 2+1 πόλους εξουσίας:
1- Την μεταβατική κυβέρνηση που εδρεύει στην Τρίπολη και τα περισσότερά της μέλη έχουν άριστες σχέσεις με την Άγκυρα.
2- Την Βουλή των Αντιπροσώπων η οποία συνεχίζει να υποστηρίζει τον Χάφταρ και να υποστηρίζεται από την Αίγυπτο.
+ Τις προσωπικότητες όπως η υπουργός Εξωτερικών που εκπροσωπούν την πολιτική των Αμερικανών οι οποίοι επιζητούν την επιστροφή της σταθερότητας στην περιοχή (της σταθερότητας την οποία οι ίδιοι διατάραξαν).
Στρατιωτικά, έχουμε, από τη μία, τις ένοπλες δυνάμεις τις οποίες εξοπλίζουν και εκπαιδεύουν οι Τούρκοι και, από την άλλη, τις δυνάμεις Χάφταρ οι οποίες αρνούνται να ενωθούν με τις επίσημες ένοπλες δυνάμεις της χώρας μέχρις ότου αποχωρήσουν οι Τούρκοι.
Εχθές, η Εθνική Επιτροπή της Τριπολιτάνιας (της πολυπληθέστερης από τις τρεις ιστορικές περιοχές της Λιβύης) απέρριψε τον εκλογικό νόμο που ψήφισε η Βουλή των Αντιπροσώπων. Στον αντίποδα βρίσκονται δεκατρία κόμματα και ΜΚΟ. Θα προλάβουν οι πολιτικές δυνάμεις και οι φυλές στην Λιβύη να συμφωνήσουν σε έναν καθολικά αποδεκτό εκλογικό νόμο μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου που θα διεξαχθούν οι εκλογές;
Η διολίσθηση της Λιβύης σε μια μόνιμη de facto διχοτόμηση ή το ενδεχόμενο της επανέναρξης των συγκρούσεων σε περίπτωση αποτυχίας των εκλογών αποτελούν την σημαντικότερη απειλή για την προσπάθεια επαναπροσέγγισης Τουρκίας – ΗΑΕ. Η αποτυχία των εκλογών θα εξαρτηθεί και από την στάση που θα κρατήσει η ίδια η Τουρκία. Αν η Άγκυρα δεν αποσύρει τις στρατιωτικές της δυνάμεις, τότε δεν θα είναι διόλου απίθανο να επικρατήσει το κακό σενάριο.
Υ.Γ.: Όλα όσα συμβαίνουν στην περιοχή αλλά και στις γειτονικές περιοχές συνδέονται μεταξύ τους και επηρεάζουν την πολιτική που θα ακολουθήσουν τα κράτη της περιοχής.
