Τα 25 βήματα του Ερντογάν

Γράφει ο Στέλιος Φενέκος, Υποναύαρχος ΠΝ ε.α. 

Ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να δημιουργήσει αντισυμμαχίες με μεγάλες χώρες και να ελέγξει τις Ελληνικές ενέργειες για τον East Med, να απαντήσει στις συμμαχίες με τις χώρες του κόλπου, την Αίγυπτο, την Κύπρο και πρόσφατα με την Γαλλία, αλλά και επίσης να αποδυναμώσει την σχέση Ελλάδος Κύπρου και να διασπάσει την συνοχή των χωρών της ΕΕ ως προς την πολιτική τους και τα μέτρα προς αυτήν. Και το κάνει μεθοδικά.

Και επίσης ότι είναι καλύτερο να προβάλλουμε περισσότερο τα στοιχεία ήπιας ισχύος των συμμαχιών (Έξυπνο Πλέγμα Ασφαλείας) και ότι η προβολή οιωνδήποτε αμυντικών ενεργειών (που καλό είναι να δομούνται μεθοδικά) να γίνεται με φειδώ και μετριοπάθεια και χωρίς αχρείαστες τυμπανοκρουσίες για εσωτερική κατανάλωση, που δημιουργούν πολλούς πιθανούς κινδύνους ανεπιθύμητης κλιμάκωσης.Κάνουμε ακριβώς το αντίθετο.

Παρακλατω, τα 25 βήματα που έχει κάνει αντιδρώντας στις συμμαχίες, στις απειλές κυρώσεων και στις νέες γεωπολιτικές εξελίξεις, και τα οποία αποκαλύπτουν τις αβάσιμες υπερβολές που μας παραπλανούν και καθησυχάζουν επικίνδυνα:

1. Η πρώτη του κίνηση ήταν το μνημόνιο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Λιβύη. Οι υπερφύαλοι από τότε (εδώ και δύο και πλέον χρόνια) υποστήριζαν ότι η συμφωνία είναι άκυρη, χωρίς ισχύ κλπ κλπ και ότι θα καταργηθεί, όμως η σκληρή πραγματικότητα δείχνει ότι όχι μόνο δεν ακυρώθηκε, ούτε η ΕΕ την αμφισβήτησε ευθέως, ούτε ο ΟΗΕ επίσης, αλλά ούτε και εμείς κάναμε ότι θα μπορούσαμε (και προτείνω εδώ και χρόνια-επέκταση στα 12 νμλ της χωρικής θάλασσας στην Κρήτη στην Γαύδο και σε όλες τις παρακείμενες της Κρήτης νησίδες, στην Ρόδο-Κάρπαθο-Κάσο- και Καστελλόριζο, ώστε να τεθεί η συμφωνία της Τουρκίας με την Λιβύη σε αντίθεση με αναγκαστικό κανόνα της UNCLOS και να καταστεί πραγματικά άκυρη.
2. Η δεύτερή του κίνηση ήταν η συμφωνία με την Μ. Βρετανία (την 29/12/2020) , που παίζει κομβικό ρόλο τόσο στην περίπτωση της Κύπρου όσο και στα ΗΑΕ. Η διμερής αυτή συμφωνία αφορά κατ΄αρχάς στο ελεύθερο εμπόριο ανάμεσα στις δύο χώρες, και τέθηκε σε ισχύ από την 1 Ιανουαρίου2021. Σημειωτέον ότι είναι η πρώτη την οποία συνήψε η Μ. Βρετανία μετά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με την ΕΕ για το Brexit, «…αναβαθμίζοντας περαιτέρω την ιστορική και ήδη προνομιακή σχέση ανάμεσα στις δύο χώρες…» όπως δήλωσαν. Πέραν τούτου η συμφωνία με την Μ. Βρετανία διασφαλίζει και υψηλής ποιότητας υποσυστήματα για τα οπλικά συστήματα της Τουρκίας.
3. Τρίτο βήμα ήταν η ενίσχυση του Αζερμπαϊτζάν και η παρακίνηση να επιτεθεί και να καταλάβει από την Αρμενία τα ζωτικά εδάφη από ανοίγουν τον διάδρομο Ζανγκεζούρ. Ο φυσικός αυτός διάδρομος ανάμεσα στα πανύψηλα όρη της περιοχής δημιουργεί σημαντικό διαμετακομιστικό πέρασμα από την Κίνα προς την ΕΕ. Αυτή η προσπάθεια ενισχύεται και από τις ενέργειές του για δημιουργία της διώρυγας στην Ευρωπαϊκή πλευρά της Κωνσταντινούπολης, για να ξεπεράσει τους διεθνείς περιορισμούς του Βοσπόρου. Ενός έργου για το οποίο έχουν επενδυθεί ήδη Αραβικά κεφάλαια στην περιοχή και συνεχίζουν να επενδύονται.
4. Τέταρτο βήμα ήταν η προσπάθεια βελτίωσης των σχέσεων με την Αίγυπτο και την Σαουδική Αραβία που δεν απέδωσε στον βαθμό που θα επιθυμούσε λόγω των δεσμών του με την Μουσουλμανική αδελφότητα και τους κινδύνους που αντιλαμβάνονται οι δύο χώρες από την ενίσχυση της αδελφότητας.
5. Πέμπτο βήμα ήταν η οικονομική συμφωνία με την Ιταλία που βασίσθηκε στην αρχική του 2017 και συνεχίσθηκε με την δεύτερη συνάντηση της κοινής Επιτροπής εμπορίου JETCO που δημιουργήθηκε. Σε αυτήν όπου δηλώθηκε η επιθυμία της Τουρκίας να αυξήσει τον όγκο του διμερούς εμπορίου της με την Ιταλία, που ήταν περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια τότε στα 30 δισεκατομμύρια δολάρια το ταχύτερο. Ο συνολικός όγκος εμπορίου μεταξύ Τουρκίας και Ιταλίας έφτασε τα 20,8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, εκ των οποίων τα 10,2 δισεκατομμύρια δολάρια αντιστοιχούν σε εξαγωγές από την Ιταλία προς την Τουρκία και τα 10,6 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ αποτελούν εξαγωγές από την Τουρκία στην Ιταλία. Τα τελευταία στοιχεία του Φεβρουαρίου 2021 που δημοσιεύθηκαν από την TUIK καταδεικνύουν ότι η Ιταλία παραμένει η θέση της ως ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, τόσο στις εισαγωγές όσο και στις εξαγωγές. Η Τουρκία και η Ιταλία έχουν ενεργήσει ως σύμμαχοι στον διεθνή χώρο και εδραίωσαν την σχέση τους με διμερείς και πολυμερείς συμβάσεις που καθορίζουν ορισμένες πτυχές της εμπορικής και πολιτικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών. Η Ιταλία είναι ένας από τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της Τουρκίας και κατέχει την τρίτη θέση στις εξαγωγές της χώρας και την τέταρτη στις εισαγωγές. Οι κύριοι εμπορικοί τομείς συνεργασίας μεταξύ των χωρών περιλαμβάνουν την ενέργεια, την αμυντική βιομηχανία, τον τουρισμό, τις υποδομές, την αυτοκινητοβιομηχανία και τα χημικά. Επιπλέον, ιταλικές εταιρείες είχαν ισχυρή παρουσία στην Τουρκία με τον αριθμό τους να ξεπερνά τις 1.500 το 2020 και συμβάλλουν με επιτυχία στα σημαντικά έργα ενέργειας και υποδομών στην Τουρκία. Το συνολικό ποσό των ιταλικών άμεσων επενδύσεων στην Τουρκία ξεπέρασε τα 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2018 και η Τουρκία είχε προσελκύσει σχεδόν 1 δισεκατομμύριο άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) από την Ιταλία το 2020.

6. Έκτο βήμα ήταν η προσπάθεια βελτίωσης των σχέσεων με το Ισραήλ, παρά την συντηρούμενη πολιτική της για την Παλαιστίνη και το σφάλμα του να φιλοξενήσει τον ηγέτη της Χαμάς στην Τουρκία.
7. Έβδομο βήμα ήταν η αύξηση της πίεσης στην Κύπρο, αντιλαμβανόμενος ότι η αδυναμία της Ελλάδος να επέμβει εκεί αποδυναμώνει de facto την Ελληνική θέση και δημιουργεί τετελεσμένα εις βάρος της Κύπρου, αφού και η ΕΕ δεν προχωράει σε μεγαλύτερες κυρώσεις από αυτές κατά προσώπων που έχει επιβάλλει.
8. Όγδοο βήμα ήταν η προσπάθεια προβολής της Ελληνικής συμμαχίας ως στρατιωτικής επιθετικής ενέργειας της Ελλάδος και των συμμάχων της, που βλακωδώς το επιτείνουμε υπερ-προβάλλοντας τις στρατιωτικές ασκήσεις άμεσης προβολή σκληρής ισχύος. Επανειλημμένα έχω επισημάνει ότι είναι καλύτερο να προβάλλουμε περισσότερο τα στοιχεία ήπιας ισχύος της συμμαχίας και ότι η προβολή οιωνδήποτε αμυντικών ενεργειών (που δομούνται μεθοδικά) να γίνεται με φειδώ και μετριοπάθεια και χωρίς αχρείαστες τυμπανοκρουσίες εσωτερικής κατανάλωσης που δημιουργούν πολλούς κινδύνους ανεπιθύμητης κλιμάκωσης. Κάνουμε ακριβώς το αντίθετο.

9. Ένατο βήμα ήταν η περιοδεία του Ερντογάν σε 28 χώρες της Αφρικανικής Ηπείρου, προσπαθώντας να βελτιώσει την διείσδυση και την επιρροή της Τουρκίας σε αυτές, οικονομικά, θρησκευτικά και στρατιωτικά, ερχόμενη σε άμεση αντιπαράθεση με τα Γαλλικά κυρίως συμφέροντα. Η πράξη του αυτή τον έφερε σε κάποιο βαθμό σε αντιπαλότητα και με τις χώρες του Κόλπου. Και υπέγραψε πολλά μνημόνια διπλωματικής, οικονομικής και αμυντικής συνεργασίας και κατανόησης με πολλές από τις χώρες αυτές. Τελευταία συμφωνία ήταν μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Νιγηρίας για συνεργασία στον τομέα της ενέργειας και της εξόρυξης υδρογονανθράκων, συνολικά 7 τομείς συνεργασίας, ανάμεσα στους οποίους και για συνεργασία στην αμυντική βιομηχανία.
10. Δέκατο βήμα ήταν οι 5 συμφωνίες που υπέγραψε την προηγούμενη εβδομάδα με την Ισπανία, που αφορούν έργα για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ύδρευσης , συνεργασία για τον αθλητισμό, τις επιστήμες και συνεργασία για την καταπολέμηση των φυσικών καταστροφών. Πέραν τούτου ανακοινώθηκε και η ναυπήγηση αεροπλανοφόρου από την Ισπανία για την Τουρκία (πέραν του ήδη κατασκευασμένου που κάνει δοκιμές στην θάλασσα ελικοπτεροφόρου) καθώς και η μελλοντική συνεργασία σε υποβρύχια. Να σημειωθεί ότι, το απόθεμα των ισπανικών επενδύσεων στην Τουρκία έχει αυξηθεί από 906 εκατομμύρια ευρώ το 2007 σε 5,3 δις ευρώ το 2019 ενώ  υπάρχουν περισσότερες από 600 ισπανικές εταιρείες εγκατεστημένες στην Τουρκία.

11. Ενδέκατο βήμα είναι η επαναφορά της απειλής μεταναστευτικών ρευμάτων προς την ΕΕ, αφενός για να προκαλέσει την διάσπαση μεταξύ των χωρών της και την ευνοϊκή προς αυτήν υποχώρησή της στα ζητήματα κυρώσεων και ρητορικών και πρακτικών μέτρων εναντίον της και αφετέρου για να αντλήσει χρήματα από την ΕΕ.
12. Δωδέκατο βήμα ήταν το συμβιβαστικό της αίτημα προς τις ΗΠΑ, για την προμήθεια των F-16 έναντι των χρημάτων που έχει δώσει ήδη και πολύ περισσότερων ακόμη, ώστε να θέσει υπό εσωτερική αμφισβήτηση των ζήτημα των Αμερικανικών κυρώσεων, πέραν της προσπάθειάς της ενίσχυσης της αεροπορίας της. Το ζήτημα είναι ότι πέραν της ενίσχυσης θέλει και αεροσκάφη 5ης γενιάς που να μπορούν να επιχειρήσουν από το αποβατικό αλλά και από το αεροπλανοφόρο που οραματίζεται μελλοντικά. Και αυτά σύγχρονα και επιχειρησιακά έτοιμα στον δυτικό κόσμο είναι μόνο το F-35Β και το Rafale (θέλει μικρό διάδρομο σύγχρονα). ΣΗΜ: Το SEA HARRIER είναι παλαιό. Τα  υπόλοιπα είναι τα YAK-38 και ΥΑΚ-141 (απεσύρθησαν και τα δύο), Indian HAL TEDBF (σε δοκιμές), Shenyang J-15 (4ης γενιάς), Chengdu J-20 (5ης γενιάς), Shenyang FC-31 (σε δοκιμές), όπως και τα παλαιότερα Ρωσικά Mig-29K, Sukhoi Su-25UTG, Su-27KUB, και τα πιο σύγχρονα Sukhoi Su-33 και Su-35 ‘Super Flanker” (με πολλούς περιορισμούς). Η ναυτική έκδοση του SU-57 είναι ακόμη στο στάδιο κατασκευής.

13. Δέκατο τρίτο βήμα είναι η βελτίωση των σχέσεων με τα ΗΑΕ . Οι ανησυχίες το 2019 και το 2020 ότι ένας περιφερειακός «ψυχρός πόλεμος» αντιπαραθέτει τα συμφέροντα των Εμιράτων και της Τουρκίας στη Λιβύη, την Ανατολική Μεσόγειο, το Κέρας της Αφρικής και ακόμη και τον Καύκασο, έχουν δώσει τη θέση τους σε μια βελτίωση των σχέσεων. Η στροφή της προσέγγισης του Άμπου Ντάμπι προς την αποκλιμάκωση των περιφερειακών σημείων έντασης είναι μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας των ηγεμόνων του βασιλείου να επανακαθορίσουν την στάση τους στην εξωτερική πολιτική μετά από μια περίοδο αμφισβητήσιμης υπερβολικής επέκτασης. Η πιο σημαντική ένδειξη προσέγγισης μεταξύ του Άμπου Ντάμπι και της Άγκυρας ήταν μια επίσκεψη στα μέσα Αυγούστου στην Τουρκία από τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας των ΗΑΕ, Σεΐχη Tahnoon bin Zayed Al Nahyan. Σύντομα μετά από αυτό το ταξίδι, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον διάδοχο των ΗΑΕ, σεΐχη Μοχάμεντ Μπιν Ζαγιέντ Αλ Ναχιάν (o Tahnoon είναι αδελφός του) στην οποία συμφωνήθηκε και η επίσκεψη του στην Τουρκία. Η συνάντηση αυτή σηματοδοτεί μία αλλαγή στην πολιτική της μακροχρόνιας αντιπαλότητας μεταξύ των δύο χωρών, και ταυτόχρονα μια ευρύτερη προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων της Τουρκίας και με τις άλλες χώρες του Κόλπου στοχεύοντας σε ισχυρότερους οικονομικούς και επιχειρηματικούς δεσμούς. Κατά τη διάρκεια της προγραμματισμένης επίσκεψης, οι ηγέτες θα συζητήσουν τις οικονομικές σχέσεις και τα πιθανά επενδυτικά σχέδια των ΗΑΕ στην Τουρκία. Ειδικότερα, τα ΗΑΕ αναπτύσσοντας  το εμπόριο τους στην Ασία και την Αφρική, αναζητούν επενδύσεις 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ο οποίος επέκρινε σφοδρά τις πολιτικές του Τραμπ στον Κόλπο, βρίσκεται σε φάση αναθεώρησης της πολιτικής των ΗΠΑ στον Αραβικό Κόλπο και στην Μέση Ανατολή. Η Σαουδική Αραβία διαπραγματεύεται επί του παρόντος με το Ιράν και το Ιράκ για να βελτιώσει τις σχέσεις της και έχουν άρει τα εμπάργκο κατά του Κατάρ επιδιώκοντας εξομάλυνση των σχέσεων. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προσπαθούν να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με την Τουρκία και να εξομαλύνουν τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Κατάρ. Το γεγονός ότι οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των ΗΑΕ και της Τουρκίας δεν έχουν διακοπεί εντελώς παρά την περίοδο της κρίσης αποτελεί επίσης βάση για την εξομάλυνση. Οι δύο χώρες έχουν στόχο να διπλασιάσουν τον όγκο του εμπορίου μεταξύ τους, ο οποίος επί του παρόντος είναι περίπου 9 δισεκατομμύρια δολάρια. Πέραν τούτων, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπως και άλλες χώρες του Κόλπου, αναζητούν επενδύσεις εκτός πετρελαίου (λόγω της τάσης για αλλαγή ενεργειακού μοντέλου παγκόσμια) και χρειάζονται έναν εμπορικό εταίρο όπως είναι η πολυπληθής Τουρκία, μέλος του G20. Η δυναμική αυτή για βελτίωση των σχέσεων Τουρκίας και ΗΑΕ ενισχύεται και από το ΝΑΤΟ, το οποίο είχε επηρεαστεί από την αντιπαλότητα και το ΒΕΤΟ της Τουρκίας. Το ΒΕΤΟ εμπόδισε τον οργανισμό να εμπλακεί σε στενότερη συνεργασία με τα ΗΑΕ ώστε να ενισχύσει τον ρόλο του στον Κόλπο.

14. Δέκατο τέταρτο βήμα είναι η υπογραφή συμφωνίας ανάμεσα στις στρατιωτικές ηγεσίες της Τουρκίας και του Κουβέιτ (το 2019) για την ενδυνάμωση της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ τους. Ήδη έχουν ξεκινήσει οι κοινές συνεδριάσεις της Επιτροπής Στρατιωτικής Συνεργασίας Τουρκίας-Κουβέιτ και συνεχίζονται τακτικά.
15. Δέκατο πέμπτο βήμα ήταν όταν ο Ερντογάν υποδέχθηκε τον Εμίρη Αλ Θανί, στις 27/11/20 στην Άγκυρα. Υπέγραψαν οχτώ συμφωνίες για την ενέργεια, την άμυνα και τα τρόφιμα ενισχύοντας τους εμπορικούς δεσμούς τους. Με τις νέες αυτές συμφωνίες το 10% του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης ανήκει πλέον στο Κατάρ και τεράστια χρηματικά ποσά διοχετεύονται στην τουρκική οικονομία από τον σύμμαχό του στον Κόλπο. Συγκεκριμένα μία συμφωνία 200 εκατομμυρίων δολαρίων έγινε μεταξύ του Turkey Wealth Fund και της Qatar Investment Authority (QIA), επίσης η QIA εξαγόρασε το 30% των μετοχών στο Istinye Park, ένα πολυτελές εμπορικό κέντρο στην Κωνσταντινούπολη, έναντι 300 εκατομμυρίων δολαρίων από την Dogus Holding, μια εταιρεία που έχει πληγεί σκληρά από την πτώση της αξίας της λίρας φέτος. Επίσης η QTerminals, μια εν μέρει κρατική εταιρεία λιμένων του Κατάρ, επένδυσε 140 εκατομμύρια δολάρια για τη σύμβαση για το λιμάνι Akdeniz της Αττάλειας από την Global Ports Holding. Ένα απροσδιόριστο ποσό επενδύθηκε στο έργο της μαρίνας Golden Horn της Κωνσταντινούπολης, ενώ υπογράφηκαν συμφωνίες για την προώθηση του εμπορίου, την οικονομική συνεργασία και τις διπλωματικές ανταλλαγές. Οι επενδύσεις του Κατάρ στην Τουρκία ανέρχονται σε 25 δισεκατομμύρια δολάρια περίπου , καθιστώντας το εμιράτο πλούσιο σε φυσικό αέριο τον δεύτερο μεγαλύτερο επενδυτή στην Τουρκία. Η χρηματοδότηση του Κατάρ, εν τω μεταξύ, έφτασε σχεδόν το 15 τοις εκατό των συνολικών ξένων επενδύσεων στην Τουρκία τα τελευταία πέντε χρόνια. Πάνω από τα δύο τρίτα των άμεσων ξένων επενδύσεων της Τουρκίας 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων προέρχονται από την Ευρώπη, ένα μοτίβο επενδύσεων που χρονολογείται εδώ και δεκαετίες. Το μεγαλύτερο έργο όπου συμμετέχουν ενεργά Καταριανά κεφάλαια είναι η Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης.

16. Δέκατο έκτο βήμα είναι η συμφωνία με Αλβανία στις 23 Ιουλίου του 2020, και το πρωτόκολλο εφαρμογής της συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας με την Τουρκία. «Η εφαρμογή της συμφωνίας πραγματοποιείται στο πλαίσιο της υπάρχουσας συνεργασίας με την Τουρκία και της περαιτέρω ενίσχυσης της στρατιωτικής συνεργασίας των δύο χωρών. Με αυτή τη συμφωνία, γίνονται χρηματοδοτικές συνεισφορές για την αγορά υπηρεσιών και αγαθών για στρατιωτικούς σκοπούς. Στο πλαίσιο αυτό αυξάνεται η διαλειτουργικότητα των Ενόπλων Δυνάμεων της Δημοκρατίας της Αλβανίας», ανέφερε η Αλβανική ανακοίνωση. Επίσης στο πλαίσιο αυτό ιδρύθηκε το Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου μεταξύ Τουρκίας και Αλβανίας, όπως ανακοίνωσαν ο Ερντογάν και ο Έντι Ράμα, το οποίο «θα επιτρέψει την περαιτέρω ανάπτυξη της συνεργασίας μας σε κάθε τομέα» όπως δήλωσε ο Ερντογάν στην κοινή  συνέντευξη Τύπου μετά την υπογραφή της συμφωνίας.

17. Το δέκατο έβδομο βήμα ήταν η υπογραφή σειράς αμυντικών συμβάσεων με την Ουκρανία την 15/1/2020. Ο υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας Αντρίι Ταράν δήλωσε ότι τα συγκεκριμένα πρότζεκτ έχουν σχεδιαστεί για να “ενισχύσουν ριζικά τις ικανότητες μάχης του Ουκρανικού Ναυτικού για να αυξήσουν την ασφάλεια στις περιοχές της Μαύρης και της Αζοφικής Θάλασσας”. Το Υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας είπε ότι είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας που το υπουργείο έχει συνάψει άμεσες ξένες οικονομικές συμφωνίες για στρατιωτικά αγαθά. Την 3/9/2021 η Τουρκία και η Ουκρανία υπέγραψαν νέα συμφωνία στον τομέα της άμυνας. Η Στρατιωτική Βιομηχανία Ηλεκτρονικών Συστημάτων της Τουρκίας (ASELSAN) και η κρατική εταιρεία εμπορίας όπλων Ukrspetseskport στην Ουκρανία υπέγραψαν συμφωνία για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων αεράμυνας. Η Βουλή της Ουκρανίας ενέκρινε μάλιστα πρόσφατα το νομοσχέδιο περί “κύρωσης της στρατιωτικής συμφωνίας πλαισίου μεταξύ των κυβερνήσεων της Ουκρανίας και της Τουρκίας”.

18. Το δέκατο όγδοο βήμα ήταν οι συμφωνίες του Ερντογάν με τον Αχμέντ Ουγιαχία της Αλγερίας. Αρχικά είχαν υπογράψει συμφωνίες (27/2/2018) που προβλέπουν στενή συνεργασία στα πεδία διπλωματίας,  γεωργίας,  πολιτισμού  και τουρισμού,  φυσικών πόρων  και  ανώτατης εκπαίδευσης. Ο Ερντογάν προσπαθεί έκτοτε να χτίσει ένα κοινό μέτωπο εναντίον της Γαλλίας, στην βάση της ιστορικής μνήμης (απέτυχε με την Τυνησία). Την 10/11/2021 υπογράφηκε νέα συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Αλγερίας μία στον τομέα της κτηνοτροφίας. Ο υπουργός Ενέργειας της Αλγερίας Μουμάμεντ Αρκάμπ, αμέσως μετά δήλωσε ότι θα υπογραφούν άλλες 5 συμφωνίες από τους προέδρους των δύο χωρών, που θα καλύπτουν τομείς, όπως η προστασία των καταναλωτών, οι επιχειρήσεις, η απασχόληση, η κοινωνική ασφάλιση, το περιβάλλον, η ίδρυση εμπορικού επιμελητηρίου μεταξύ των δύο χωρών και ενδεχομένως στον τομέα της Ενέργειας.
19. Το Δέκατο ένατο βήμα ήταν την 11 Νοεμβρίου του 2020, όταν Τουρκία και η Ρωσία υπέγραψαν συμφωνία για τη δημιουργία ενός κοινού επιχειρησιακού κέντρου, που θα παρακολουθεί την εφαρμογή της κατάπαυσης του πυρός στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και οι δύο χώρες θα εργαστούν από κοινού εκεί. Συνεχίζοντας την συνεργασία με την Ρωσία πέραν των S-400 και της εν εξελίξει κατασκευής ενός εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας στο Ακουγιού (και ενός δεύτερου μελλοντικά), την 16 Νοεμβρίου 2021 συμφώνησαν για την κοινή παραγωγή εξαρτημάτων του συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-400, χωρίς όμως να προβούν σε περαιτέρω λεπτομέρειες, καθώς (όπως είπε ο ίδιος ο Ερντογάν) συμφώνησαν με τον Πούτιν να μην υπάρξουν ανακοινώσεις για το θέμα αυτό.

20. Το 20ο βήμα ήταν όταν την 13 Οκτωβρίου του 2021 η Τουρκία υπέγραψε νέα συναλλαγματική συμφωνία ύψους 3,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την Κίνα, αυξάνοντας το όριο της υπάρχουσας στα 6 δισεκατομμύρια δολάρια. Υπό τον  Ερντογάν, η Τουρκία αναζητάει σταθερά την εύνοια και τις επενδύσεις του Πεκίνου. Πρεσβεύει την ένωση της τουρκικής πρωτοβουλίας διηπειρωτικών μεταφορών του Μεσαίου Διαδρόμου (ενισχύοντας τις προσπάθειες ανάπτυξης του Belt and Road Initiative της Κίνας), επικαλούμενος τη “φυσική αρμονία” του διαδρόμου (μέσα από το πέρασμα Ζανγκεζούρ). Στην λογική αυτή ηΤουρκία και η Κίνα υπέγραψαν μνημόνιο συμφωνίας το 2016 για τη διαδρομή Trans-Caspian International Transport (TCIT) για σιδηροδρομικές μεταφορές εμπορευματοκιβωτίων από την Κίνα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ενώ η Κίνα δεν έχει χρησιμοποιήσει ακόμη σοβαρά τα χερσαία δρομολόγια της νότιας Ευρασίας, οι προσπάθειες από τον Οργανισμό Συνεργασίας BRI και Σαγκάης της Άγκυρας δείχνουν την επιθυμία της για στενότερους δεσμούς με τη Κίνα. Περιφρονώντας μάλιστα σήμερα την βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ο Ερντογάν κοιτάζει όλο και περισσότερο προς το Πεκίνο. Πέρυσι μάλιστα και εν μέσω της κατρακύλας της τουρκικής λίρας, η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας επέτρεψε για πρώτη φορά την εξόφληση του οφειλόμενου εισαγωγικού χρέους προς την Κίνα σε γουάν.

21. Το 21ο βήμα ήταν η ενίσχυση του Οργανισμού Τουρκογενών λαών με μηχανισμούς αλληλεξάρτησης και η προσπάθεια αναγνώρισης του κατεχομένου τμήματος της Κύπρου μέσω αυτού του Οργανισμού.
22. Το 22ο βήμα που έκανε ήταν όταν λίγες μόνο εβδομάδες πριν την έναρξη της Παγκόσμιας Συνόδου για το Κλίμα του ΟΗΕ στη Γλασκόβη, η Τουρκία επικύρωσε την Συμφωνία των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή ως τελευταία από τις χώρες της ομάδας των G20. Η Άγκυρα υπέγραψε τη συμφωνία ήδη από το 2016, είχε ωστόσο αρνηθεί την επικύρωσή της με το επιχείρημα ότι συμπεριλαμβανόταν σε αυτή ως αναπτυγμένη χώρα, γεγονός που θα την ανάγκαζε να εφαρμόζει πολύ αυστηρότερους κανόνες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
23. Το 23ο βήμα είναι η συμφωνία που υπέγραψε με τα Β. Μακεδονία, για 5ετή στρατιωτική και οικονομική συνεργασία, και το πρωτόκολλο για την εφαρμογή της. Η συμφωνία, σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας της Βόρειας Μακεδονίας, προβλέπει ετήσια κατανομή κονδυλίων από την Τουρκία στη Βόρεια Μακεδονία, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων, την προμήθεια εξοπλισμού πυροβολικού και τον εκσυγχρονισμό του Στρατού.
24. Και βέβαια εξακολουθούν να ισχύουν οι εμπορικές συμφωνίες που έχει υπογράψει με την παρούσα κυβέρνηση της Λιβύης.
25. Και η Γερμανία συνεχίζει να προμηθεύει την Τουρκία με οπλικά συστήματα και υποβρύχια. Η Ολλανδία είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής στην Τουρκία αφού έχει επενδύσει 33 δισεκατομμύρια δολάρια στην Τουρκία. Ο μεγαλύτερος διαχρονικά επενδυτής στην Τουρκία δεν είναι άλλος από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Περισσότερα άρθρα από το Στέλιο Φενέκο:

ΑΠΟΨΕΙΣ – ΣΤΕΛΙΟΣ ΦΕΝΕΚΟΣ